Na našem drugom koncertu sa harizmatičnom Ksenijom Sidorovom, ples je u prvom planu. 

Umetnica na harmonici koja je 2023. godine oduševila beogradsku publiku, ovog puta izvodi Horizonte savremene bugarske kompozitorke Dobrinke Tabakove, osećajne Tri balade Fazila Saja i dinamičnu Histeriju Pjetra Rofija. Program upotpunjuju klasični hitovi Ponkijelija, Ravela i Štrausa, a dirigentsku palicu drži Gabrijel Felc.

Baletska numera Ples satova iz trećeg čina opere Đokonda Amilkarea Ponkijelija (1834-1886) od trenutka svog nastanka 1876. godine, postala je jedan od najizvođenijih baleta svog vremena. Ova numera, koja se često izvodi kao zasebno delo, dočarava časove u toku jednog dana – svitanje, dan, sumrak i noć – kroz solo i duetske plesove. Alvize, vođa venecijanske inkvizicije, prima svoje goste u velikoj elegantnoj plesnoj dvorani, koja je povezana sa komorom smrti, a ples zapravo simbolizuje unutrašnju borbu između svetla i tame.

Popularnost kod najšire publike balet je stekao kao deo Diznijevog animiranog filma Fantazija iz 1940. godine, gde je predstavljen kroz komičnu baletsku igru nojeva, nilskih konja, slonova i aligatora.

Solistkinja na večerašnjem koncertu, Ksenija Sidorova, predstaviće nam neka od najatraktivnijih savremenih koncertantnih dela za harmoniku, od kojih su mnoga napisana ili aranžirana baš za nju. Bugarsko-britanska kompozitorka Dobrinka Tabakova (1980) jedna je od najaktivnijih autora svoje generacije, i dobitnica mnogih nagrada i priznanja. Kompozicija Horizonti nastala je 2023. godine a iste godine je premijerno izveo Festivalski orkestar Jurmale u Letoniji, kada je pod dirigentskom palicom Ainarsa Rubikisa svirala Ksenija Sidorova. Turski kompozitor i pijanista svetskog renomea Fazil Saj (1970) dugo je prisutan na programima Beogradske filharmonije, podjednako kao autor i izvođač. Ovom prilikom, premijerno u Srbiji, na repertoaru se nalaze Dve romantične balade, nastale 1995. godine. Originalno napisane za klavir i gudački orkestar, premijerno su izvedene 1996. godine u Bostonu, kada je solističku deonicu svirao kompozitor, praćen Kamernim orkestrom Bostonske metamorfoze. Za potrebe večerašnjeg koncerta, ovom delu pridodata je Balada br. 3 koju je za harmoniku i gudački orkestar 2023. godine aranžirao Džordž Morton. Harmonikaš i kompozitor mlađe generacije Pjetro Rofi (1992), autor je i aranžer brojnih dela za ovaj instrument. Kompoziciju Histerija, sa podnaslovom borba između dobra i zla, napisanu 2023. godine za harmoniku i gudački kvintet, autor je preradio za harmoniku, udaraljke i gudački orkestar i aranžman posvetio Kseniji Sidorovoj.

Posle nekoliko manje uspešnih operskih ostvarenja Riharda Štrausa (1864-1949), Saloma je u njegovom opusu predstavljala prvo značajno delo ove vrste. Muzička drama nastala u periodu između 1903. i 1905. godine prema libretu Oskara Vajlda, dala je jedan od najznačajnijih doprinosa razvoju opere uopšte. Najpoznatije stranice ove operske partiture pripadaju Salominom Plesu sedam velova, koji je u vreme njenog nastanka šokirao javnost nastupom glavne protagonistkinje. Biblijska priča ima svoje poreklo u vavilonskoj mitologiji sa orijentalnim elementima. Opera je premijerno izvedena u drezdenskom Hofteatru 1905. godine, a danas je neizostavni deo repertoara velikih operskih kuća.

Bolero, najpoznatija kompozicija Morisa Ravela (1875-1937) i jedno od najpopularnijih dela klasične muzike, nastao je 1927. godine. Prvobitno je napisan kao balet, a danas se izvodi kao jednostavačno orkestarsko delo. Pre nastanka Bolera, kompozitor je napisao svoje najveće balete (Dafnis i Kloe), baletske svite (orkestarska verzija Moje majke guske) i jednostavačnu plesnu muziku (Valcer). Pored ovakvih kompozicija, koje su namenjene scenskom izvođenju, Ravel je pokazao interesovanje i za komponovanje restilizovanih plesova – od Pavane i Menueta iz ranijeg stvaralačkog perioda, pa do zrelijih dela, kao što je Kuprenov grob.

Bolero je odraz Ravelove preokupacije restilizovanjem plesnih pokreta i jedno od poslednjih dela koje je komponovao pre nego što ga je bolest naterala da se povuče. Dva klavirska koncerta i ciklus pesama Don Kihot i Dulčineja bili su jedine kompozicije koje su nastale posle Bolera.

Delo je nastalo kao porudžbina plesačice Ide Rubinštajn, koja je od Ravela tražila da napravi orkestarsku transkripciju klavirskih komada Iberija Isaka Albeniza. Posle više predomišljanja i izmena, Ravel je odlučio da komponuje potpuno novo orkestarsko delo, zasnovano na španskom plesu bolero. Kompozicija je sa velikim uspehom izvedena 22. novembra 1928. godine u Pariskoj operi. Iako je Ravel mislio da će većina orkestara odbiti da ga izvodi, Bolero je postao jedna od njegovih najčešće izvođenih i najpoznatijih kompozicija. Uglavnom se svira kao orkestarsko delo i veoma retko se postavlja kao balet, a Ravel je priredio i verziju za dva klavira.

Muzika Bolera izgrađena je na nepromenjivom ostinatnom ritmu, iznad kojeg se jedna tema, podeljena u dve sekcije od po osamnaest taktova, ponavlja po dva puta. Pažnja slušaoca se održava stalnom reorkestracijom teme, koja donosi raznolikost tembrova i stalni krešendo.

mr Asja Radonjić