K’o nekad u osam – sviramo serenade. Ljubavni pozdrav, Elgar je 1888. godine posvetio svojoj budućoj supruzi kao veridbeni poklon, a ova kompozicija je danas jedna od najčuvenijih romansi u istoriji muzike.
Osam pesama koje čine Britnovu Serenadu, impresije su noći u najrazličitijim oblicima: od pastorale, nokturna i elegije, do himne i soneta. Finale ovog romantičnog programa pod vođstvom Hauarda Grifitsa je Simfonija br. 5 Ralfa Vona Vilijamsa.
Iako je britanski kompozitor Edvard Elgar (1857-1934) veći deo svog života bio tretiran kao provincijalni kompozitor, čija su dela izvođena na lokalnim festivalima, a tek su mu Enigma varijacije 1899. donele veći uspeh. Usledila su jedno za drugim značajna ostvarenja u različitim žanrovima – Gerontijev san, Morske slike, marševi Formalnosti i ceremonije, Introdukcija i Allegro za gudače, koncerti za violinu i violončelo i dve simfonije. U njegovom opusu posebno mesto zauzima jedno, veoma lično, ostvarenje, koje je uz to i prvo objavljeno. Strasno zaljubljen mladi Elgar je, 1888. godine napisao kratko, ljupko delo Ljubavni pozdrav za violinu i klavir koje je posvetio devojci Alis Roberts, a zatim joj ga poklonio kao verenički dar. Izdanje izdavača Šota naslovljeno u nemačkoj verziji se u početku loše prodavalo, a promena naslova na francuski jezik je, kako se veruje, doprinela uspehu prodaje, a zatim i popularnosti. Upravo je dobar prijem kod publike rezultirao velikim brojem različitih verzija uglavnom za manje kamerne sastave, a onda i orkestarskom. Ona je prva izvedena, 1889. godine, a nešto kasnije, 1915. godine, i snimljena. Ljubavni pozdrav je danas jedno od najpopularnijih i najizvođenijih dela Edvarda Elgara.
Engleski kompozitor, dirigent i pijanista Bendžamin Britn (1913–1976) bio je jedna od centralnih figura britanske, ali i evropske muzičke scene. Nakon izbijanja Drugog svetskog rata 1939. godine, kao ubeđeni pacifista sa svojim partnerom Piterom Pirsom je napustio Veliku Britaniju i otišao u SAD, odakle se ipak vratio 1942. godine. Zbog odsustva iz zemlje tokom teških dana, Bi-Bi-Si je zabranio njegova dela kažnjavajući ga za njegov „nepatriotski“ čin. U tom smislu se i dva najveća Britnova uspeha, Serenada za tenora, hornu i gudače i opera Piter Grajms tumače kao njegovi napori da se dokaže dovoljno dobrim Englezom.
Serenada je komponovana 1943. godine za dvojicu vrsnih muzičara, tenora Pitera Pirsa i hornistu Denisa Brejna, koji su je uz Voltera Gera i njegov orkestar premijerno izveli 1943. godine u Vigmor Holu. Britn je osam stavova ove kompozicije za neobičan solistički duo, instrument i glas, komponovao na osnovu stihova poznatih britanskih pesnika, na taj način stvarajući svojevrsnu muzičku antologiju stihova na temu noći i snova. Delo zaokružuju istovetni prolog i epilog u deonici solo horne koji se svira pomoću alikvota, izuzetno zahtevnih za izvođača, evocirajući udaljenost. Slike prirode pod suncem koje zalazi prikazane su u Pastorali stihovima Čarlsa Kotona u kojem očekivano istaknutu ulogu ima horna, dok je Nokturno (Lord Alfred Tenison) sastavljen od tri strofe najradosnija pesma u kojoj se horna pojavljuje samo u refrenu. Centralno mesto i dramaturški vrhunac imaju Elegija (Vilijam Blejk) i Lajk-Vejk Dirdž (nepoznati autor, 15. vek), od kojih prva predstavlja primer jednostavnosti Britnovog stila savršeno uklopljenog u atmosferu stihova koji opčinjava slušaoce. Drugi je slika noćnih mora u kojoj glas komentariše orkestarsku pratnju posmrtne procesije u fugatu u kojoj se horna uključuje da prikaže vrhunac straha od smrti, dok je glas nastupa u skladu sa preporukom kompozitora, come un lamento. Horna i pevač se nadmeću u virtuoznoj Himni (Ben Džonson), koja je posvećena Dijani, boginji lova. Sonet (Džon Kits) sa svojim dugačkim legato frazama donosi trenutak u kojoj se glas izdiže iznad orkestarske pratnje, što i praktično služi da hornista izađe sa scene jer završni epilog svira „iz daljine“.
Danas su simfonije Ralfa Vona Vilijamsa (1872-1958) njegova najpoznatija dela. Pridružujući se svojim drugim kolegama simfoničarima, koji su napisali po devet ostvarenja tog žanra, Von Vilijams je dosta kasno pronašao svoj puni stvaralački izraz, a prvo ostvarenje ove vrste napisao je tek u 38. godini. I pored toga, danas se smatra jednim od najvećih britanskih simfoničara.
Peta simfonija nastajala je u periodu između 1938. i 1942. godine i predstavlja stilski zaokret od prethodne Četvrte simfonije koja je imala snažne disonance, vraćajući se svom uobičajenom, tonalnom stilu. Simfonija je posvećena Janu Sibelijusu, a premijerno su je izveli Londonska filharmonija pod upravom kompozitora u Rojal Albert Holu na Promsu u leto 1943. godine uz pohvale kritike.
Orkestracija je klasična, a due i značajno je smanjena u odnosu na prethodna dela, a formalna četvorostavačna struktura se oslanja na klasičnu formalnu šemu sa skercom na mestu drugog, romansom na mestu trećeg stava i finalom koje iako započinje pasakaljom, donosi smirenje. Velikom uspehu dela je verovatno doprinela jednostavnost kojom odiše delo uz koje savršeno pristaje komentar jednog od kritičara „simfonija o nadi“.
Danica Maksimović
